Kiosek osada Baba PL

osiedle Baba

PRASKA CZĘŚĆ PROJEKTU WERKBUND

Nowoczesny kompleks mieszkaniowy

Europejski

Osiedle Baba to kompleks mieszkalny zbudowany w latach 20. XX wieku w Pradze, jako jeden z sześciu podobnych projektów w Europie Środkowej, które łączy nazwa Werkbund.

Nowoczesny

Celem budowy osiedla była promocja budownictwa funkcjonalistycznego

Unikatowy

Jego wyjątkowość polega na tym, że jako jedyne jest zbiorem indywidualnych willi prywatnych inwestorów, pochodzących z grona ówczesnych, nowocześnie myślących przedstawicieli praskiej społeczności.

W ramach międzynarodowego projektu „Werkbund Estates in Europe 1927-1932” w 2020 roku zespół willi mieszkalnych w miejskiej strefie objętej ochroną zabytków na praskiej Babie otrzymał najwyższą ocenę w zakresie ochrony zabytków – Znak Dziedzictwa Europejskiego (European Heritage Label). Ten tytuł przyznawany przez Komisję Europejską otrzymują jedynie zabytki o ogólnoeuropejskim znaczeniu kulturowo-historycznym.

Praha drží krok s Evropou

Cesta k udělení tohoto prestižního ocenění nebyla krátká. Již roku 2013 došlo ke znovupropojení zástupců všech šesti lokalit, v nichž se podařilo na přelomu 20. a 30. let 20. století experimentální obytné soubory realizovat. V rámci pracovní sítě představitelů Stuttgartu, Brna, Prahy, Vratislavi, Curychu a Vídně probíhala živá komunikace ohledně péče o hodnoty těchto jedinečných architektonických souborů i jejich dalšího směřování a nových funkcí. Intenzivní spolupráce vyústila v roce 2016 v realizaci velké výstavy „Cesta k modernitě. Sídliště Werkbundu 1927–1932” v Muzeu architektury ve Vratislavi. Vyvrcholením společného úsilí pětice měst pod vedením Stuttgartu (s výjimkou Curychu) pak bylo získání významného evropského ocenění European Heritage Label.

První část souboru vil na Babě vznikla jako reakce na iniciativu německého Werkbundu (Svazu německého díla) v meziválečném období 1927–1932. Ten ve jménu funkcionalismu a levicového okouzlení z kolektivního bydlení razil progresivní a odvážný přístup k výstavbě moderních sídlišť (kolonií) pro široké vrstvy. Nabízel tak i řešení bytové krize ve velkých evropských městech. Záměrem výstavby byla jednoduchost, hygieničnost, cenová dostupnost i rychlost stavby díky převratné technologii železobetonového skeletu a prefabrikovaným materiálům, které je možno složit jako skládačku.

Výsledkem intenzivního propojení a spolupráce mezi evropskými dílenskými svazy byly výstavy nového bydlení. První sídliště Weissenhof bylo představeno jako součást výstavy Die Wohnung ve Stuttgartu v roce 1927. Vzniklo podle návrhu dnes již legendárních architektů jako Le Corbusier, Walter Gropius či Ludwig Mies van der Rohe (mj. autor funkcionalistické vily Tugendhat v Brně). Následovaly výstavy představující výstavbu kolonie Nový dům v Brně, polská Vratislav přestavila bytový komplex WuWA, Curych zase sídliště Neubühl. Praha prezentovala výstavbu Baby a Vídeň svou výstavní kolonii Lainz, na níž se podílel též prominentní architekt Adolf Loos. Nastupující fašismus však nebyl vůbec nakloněn společenskopolitickým experimentům moderny. Baba měla štěstí – řadí se k nejzachovalejším souborům Werkbundu nepoškozeným během 2. světové války.

Chociaż Baba została zbudowana jako jedno z sześciu – dzisiaj najbardziej cenionych – osiedli mieszkaniowych, których celem było promowanie funkcjonalistycznego budownictwa mieszkaniowego, jako jedyna jest zespołem indywidualnych willi prywatnych inwestorów, pochodzących z ówczesnych postępowych kręgów Pragi. Czechosłowacki Związek Twórczy, na czele którego stał architekt Pavel Janák, zakupił trzyhektarową działkę w części dzielnicy Dejvice Baba (między kościołem św. Macieja i ruinami zamku Baba) i zaprosił do współpracy grupę wszechstronnych architektów i projektantów, takich jak Ladislav Žák, Evžen Linhart, Josef Gočár czy Hana Kučerova-Záveska. Dzięki wspólnej pracy światłych architektów, budowniczych i równie postępowych inwestorów powstał wyjątkowy zespół nowoczesnych willi z tarasami i płaskimi dachami w układzie szachownicy, oferujący mieszkańcom każdej willi wspaniały widok na panoramę Pragi. Oczywistością było również zaprojektowanie ogrodów i przestrzeni publicznych.

Jedynym obcokrajowcem w tym gronie był holenderski awangardowy architekt Mart Stam, który na wystawie w Stuttgarcie tak bardzo oczarował budowniczego Jiřego Paličkę i jego żonę, artystkę tekstylną Emilię Paličkovą, że poprosili go o zaprojektowanie ich willi. Dziś Villa Palička jest przykładem uważnego podejścia do renowacji tych architektonicznych i urbanistycznych perełek. W ciągu dziesięcioleci od momentu powstania większość willi i ich otoczenie przeszło wiele bardziej lub mniej subtelnych zmian. Uzyskanie prestiżowego tytułu pomoże przyspieszyć realizację całościowej rewitalizacji miejskiej strefy ochrony zabytków na Babie, ku satysfakcji zarówno mieszkańców, jak i gości tej wyjątkowej części Pragi.

Der einzige am Baba-Projekt beteiligte Ausländer war der niederländische Avantgarde-Architekt Mart Stam, der den Bauherrn Jiří Palička und seine Frau, die Textilkünstlerin Emilia Paličková, auf der Ausstellung in Stuttgart so sehr beeindruckte, dass das Ehepaar ihn bat, seine Villa zu entwerfen. Die Palička-Villa gilt heute als Beispiel für einen sensiblen Ansatz bei der Renovierung dieser architektonischen und städtebaulichen Juwelen. In den Jahrzehnten seit ihrer Gründung haben die meisten Villen und ihre Umgebung eine Reihe von mehr oder weniger sensiblen Veränderungen erfahren. Die Verleihung der prestigeträchtigen Auszeichnung trägt zur Beschleunigen der gesamten Revitalisierung dieser städtischen Denkmalschutzzone zur Zufriedenheit der Einheimischen sowie Besucher dieses einzigartigen Prager Unikats bei.